سشوار چیست؟ اجزای تشکیل دهنده سشوار
سشوار وسیله ای هست که با استفاده از انرژی الکتریکی باد گرم تولید می کند و از آن برای خشک کردن و حالت دادن به موها در خانه ها و سالن های آرایشی استفاده می شود.
سشوارها توسط شرکت های مختلف در انواع گوناگونی تولید می شود که افراد می توانند با توجه به نیاز خود مدل مناسب و برند دلخواه خود را انتخاب کنند. در این مقاله قصد داریم انواع سشوار و اجزای تشکیل دهنده سشوار را به شما معرفی کنیم همچنین به شما کمک کنیم تا برای عیب یابی سشوار خود اقدام کنید. لطفا تا آخر مقاله همراه هالین شاپ باشید.
مطالب مرتبط : بهترین مارک رژلب بدون سرب
در ادامه به معرفی ساختمان و اجزاء مختلف سشوار می پردازیم:
قطعات سشوار و کارکرد آنها
-
بدنه سشوار
بدنه سشوار ها معمولا در دو مدل فلزی یا پلاستیکی ساخته می شوند.نوع فلزی سشوارها را معمولا از جنس استیل می سازند تا هم استحکام حرارتی لازم را داشته باشد و هم زیبایی ظاهری خود را حفظ کند،اما یک مشکل هم دارد و آن این است که خطر اتصال بدنه را برای کاربر به همراه دارد.
اما در طرف دیگر سشوارهای پلاستیکی به دلیل نارسانا بودن جنس بدنه،در صورت برخورد سیم فاز با بدنه سشوار خطری کاربر را تهدید نمیکند اما با این حال مشکل دیگری دارند و آن این است که بعضی از جنس های نامرغوب این بدنه های پلاستیکی،آن ها را در برابر حرارت بالا ناپایدار ساخته و پس از مدت محدودی شاهد تغییر شکل آن ها هستیم.
-
دسته سشوار
جنس دسته سشوار هم معمولا از کائوچو یا انواع مشتقات پلاستیک می سازند تا هم کاربر را در برابر اتصال بدنه ایمن نگه دارد و هم وزن سشوار مقدار مطلوب و قابل قبولی باشد. نکته مهم این است که قسمت عمده ای از مدار الکتریکی سشوار در داخل دسته آن قرار میگیرد و علاوه بر آن کلیدها هم در قسمتی از دسته نصب می شوند. به منظور اینکه سشوار از قابلیت حمل بالایی برخوردار باشد کارخانه هایی مانند شرکت «بیم» دسته سشوار را طوری طراحی می کنند که در صورت نیاز بر روی بدنه تا شود.
-
دو شاخه و سیم رابط سشوار
دو شاخه و سیم رابط به هم وصل هستند و دو شاخه از نوع پرسی می باشد. معمولا سیم سشوار را کلفت انتخاب می کنند تا جریان الکتریکی مورد نیاز دستگاه را به راحتی تامین کند. بیشتر تولیدکنندگان سشوار عایق سیم رابط سشوار را ضخیم می سازند به دلیل اینکه هم در برابر ضربه ها و حرارت بدنه دستگاه مقاوم باشد و هم سریع آسیب نبیند و کاربر را خطر اتصال بدنه یا برق گرفتگی تهدید نکند.
معرفی قطعه موتور سشوار
-
موتور سشوار
در دستگاه سشوار دو مدل موتور مورد استفاده قرار می گیرد. اگر موتور از مدل یونیورسال باشد حتما با المنت به صورت موازی بسته می شود. چون ولتاژ مورد نیاز موتور 220 ولت یا همان ولتاژ شبکه است. به دلیل اینکه موتور یونیورسال وزن سشوار را بالا می برد و از نظر اقتصادی باعث افزایش هزینه تولید می شود امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
موتورهای 12 ولت خود نوعی از موتورهای یونیورسال محسوب می شوند، امروزه بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند زیرا از نظر اقتصادی هزینه ی تولید را کم می کند و قیمت محصول نسبت به مدل هایی که از موتور یونیورسال استفاده می کنند کمتر می شود. همچنین در این صورت وزن سشوار کاهش خواهد یافت و می توان آن را در اندازه های کوچک تر تولید نمود.
-
کلید سشوار
بدون استثناء باید گفت که در اکثر لوازم برقی خانگی سیم نول مستقیما به مصرف کننده داده شده،سیم فاز از کلید عبور می کند و به مصرف کننده میرسد و به وسیله کلید نحوه عملکرد دستگاه کنترل می شود. در دستگاه سشوار هم، کلید همین کار را انجام میدهد.
کلید سشوار در انواع مختلفی ساخته می شود که آن ها را معرفی می کنیم.
1- کلید دو حالته
در پشت کلید دو حالته دو کنتاکت وجود دارد که یکی از آن ها به فاز ورودی متصل شده و کنتاکت یا پایه دوم خروجی فاز است.
2- کنتاکت سه حالته
در این نوع کلید، کلید صفر یا همان حالت خاموش بین دو وضعیت یک و دو قرار دارد و یا کلیدهای صفر یک و دو به ترتیب قرار میگیرند.
3- کلید تبدیل
گاهی از کلید تبدیل در سشوارها استفاده می شود که کنتاکت با پایه مشترک همیشه به یکی از دو کنتاکت غیر مشترک وصل می شود. علیرغم شبیه بودن این کلید به کلید دو حالته نباید این دو را با هم اشتباه گرفت و به صورت جا به جا استفاده کرد و به جای یکدیگر جایگزین کرد زیرا عملکرد کاملا متفاوتی نسبت به هم دارند.
دیود سشوار
دیود در سشوارها دو کاربرد مختلف دارد. بعضی وقت ها دیود پر آمپر پشت کلید جای داده می شود که اگر کلید باز بود جریان از دیود عبور نموده و یکسوساز نیم موج انجام میشود. در این صورت ولتاژ ورودی کاهش یافته و دستگاه ضعیف کار می کند. با بستن کلید،دیود از مدار خارج می شود و از آنجا که ولتاژ به طور کامل به دستگاه میرسد عملکرد آن شتاب و قدرت بیشتری پیدا می کند.
دیودها دارای شماره هایی هستند که در اصل ولتاژ و جریان اسمی آن ها را بیان می کند و کارخانه های سازنده سشوار از شماره های مختلفی به همین منظور استفاده می کنند.
نحوه کارکرد دیود در سشوار
المنت (گرم کننده یا هیتر)
وظیفه المنت ایجاد گرما در مسیر باد تولید شده توسط موتور سشوار می باشد. المنت در اصل سیم گرم نیکل و یا گرم آلومینیوم است که به دور مقوای نسوز پیچیده شده است. استفاده المنت در سشوار ها در واقع مدارهای الکتریکی جالب و متنوعی را به وجود می آورد. به طور مثال با استفاده از المنت دو پایه، مدار می تواند از نوع جانسون سری و یا جانسون موازی باشد.المنت سه سیم در سشوارهایی با مدار سری – موازی مورد استفاده قرار میگیرد.
المنت چهار سیم در سشوارهای دیانا استفاده می شود. در بعضی از سشوارها، المنت ها دارای اشکال و ابعاد و همینطور سر سیم های مختلفی هستند. با این حال استفاده ی آن ها در مدار، دقیقا مشابه دیگر انواع المنت ها است.
ترموستات
ترموستات در اصل یک کلید اتوماتیک حرارتی است و هر وقت حرارت داخلی سشوار از حد معینی گذر کند، به وسیله این کلید، جریان مدار برای مدتی قطع می شود و پس از کاهش دما،دوباره ترموستات به حالت وصل برمیگردد. ترموستات سشوار متشکل از دو کنتاکت یا پایه اتصال برق ورودی و خروجی و همینطور یک تیغه حساس است، ترموستات همیشه در مسیر سیم نول اصلی مدار الکتریکی قرار می گیرد که با عملکرد خود، برق دستگاه را قطع می نماید. با افزایش حرارت درون دستگاه، تیغه حساس ترموستات انبساط طولی پیدا می کند و با جدا شدن از کنتاکت دوم، مانع از عبور نول به طرف سایر اجزای مدار می شود.
کاربرد ترموستات در سشوارهایی که بدنه آن ها از جنس فرآورده های پلاستیکی است اهمیت بیشتری دارد. زیرا بدنه این سشوارها بر اثر حرارت بالا به سرعت تغییر حالت می دهد.
همچنین جایگاه سشوار هم از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا بروز عیب در این قطعه باعث می شود عملکرد کل دستگاه دچار مشکل شود.
نکته مهم دیگر این است که ترموستات در سشوار قابل تعویض نیست زیرا به بدنه ی المنت پرچ شده است.
در صورت خرابی ترموستات مجبورید المنتی را پیدا کنید که مجهز به ترموستات باشد و یا به وسیله یک قطعه سیم ترموستات را یکسره کنید. یعنی کنتاکت(پایه ورودی) یا به کنتاکت(پایه خروجی) متصل کنید. به این صورت ترموستات را از مدار الکتریکی خارج می کنید.
فن سشوار
پروانه فن
با نصب کردن یک پروانه بر روی محور موتور می توان به راحتی باد زیادی را تولید نمود تا گرمای تولید شده در المنت را به طرف لوله خروجی سشوار هدایت کرد. در صورت هرزگرد شدن پروانه موتور سشوار، حرارت المنت به خارج از سشوار راهی ندارد و اگر دستگاه مجهز به ترموستات نباشد، با خطر جدی مواجه می شود.
مقالات مرتبط: شامپو بدون سولفات ایرانی بخرم و یا خارجی؟
اجزا و عملكرد سشوار
اجزای اصلی سشوارها از دو قطعه المنت و يك موتور الكتريكي كوچك تشکیل شده است.
اين دو قطعه، انرژي الكتريكي را به انرژي گرمايي تبديل می کند. مكانيسم عمل سشوار به اين صورت است كه جريان هواي محيط وارد سشوار شده و المنت شروع به گرم شدن مي‌كند و در اثر چرخش پره‌هاي موتور، هوای وارد شده با گذشتن از المنت گرم شده و با سرعت تنظیم شده به بیرون فرستاده می شود.
ايمني سشوار
در داخل سشوار، حسگرهای حرارتی وجود دارد که مانع از گرم شدن بیش از حد سشوار شده و به طور خودکار جریان برق را قطع کرده و سشوار را خاموش می کند. پوست سر انسان در دمای بالاتر از 60 درجه سانتی گراد دچار سوختگی می شود.
آتش نمي‌گيرد
براي جلوگیری از داغ شدن زیاد و آتش گرفتن سشوار، يك فيوز حرارتي كه داراي مدار گرمايي است، در سشوار به کار گرفته شده است. اگر دما و جريان تا آن حد بالا برود که ایجاد خطر کند، اين فيوز جريان را قطع کرده و مدار را از كار انداخته و سشوار خاموش می شود.
دست را نمي‌سوزاند
براي جلوگيري از خطر سوختن پوست دست، سشوارها داراي يك پوشش حرارتي از جنس مواد عايق حرارتي هستند كه بدنه پلاستیکی سشوار را مي‌پوشاند.
فيلتر ورودی هوا دارد
در ورودی و خروجی هوای سشوار، یک تور سیمی برای جلوگیری از ورود ذرات معلق هوا به داخل موتور قرار داده شده است. پوشانده شدن دینام و موتور سشوار با این ذرات، از ورود هوا جلوگیری کرده و باعث داغ شدن بیش از حد موتور و در نهایت سوختن آن می شود.
بسیاری از افراد به طور روتین به شستشوی بدن و موی خود می پردازند و سپس به دنبال روش هایی برای خشک کردن موهای خود می باشند. یکی از روش های خشک کردن موهای مرطوب برای جلوگیری از سرما خوردن و یا حالت دادن به موها، استفاده از سشوار می باشد. در این مطلب در مورد نحوه عملکرد سشوار و قطعات یدکی سشوار صحبت می کنیم.
کار سشوار
سشوار در اصل یک کلمه فرانسوی به معنای خشک کننده موی سر می باشد. اساس کار سشوار تبدیل الکتریسیته به گرما می باشد. یک سیم پیچ در داخل پوشش پلاستیکی بر اثر عبور جریان الکتریسیته گرم شده و همزمان مکش جریان هوا از پشت سشوار به وسیله یک پنکه کوچک که در پشت سیم پیچ قرار دارد، جریان هوا را به وجود می آورد و باد گرم تولید می شود.
چیزی که باعث خشک شدن مو می شود، گرفتن رطوبت مو در اثر قرار گرفتن در مقابل همین باد گرم است. در برخی از مدل های سشوار، تنظیمات متفاوتی برای سرعت باد گرم و سرد و سایر امکانات وجود دارد.
طرز کار سشوار
سشوار مانند بخاری برقی، آبگرمکن برقی، لامپ الکتریکی و بسیاری از دستگاه های دیگر بر اساس خاصیت گرمایی جریان الکتریسیته کار می کند. سشوار یک پوشش فلزی یا پلاستیکی دارد. درون این پوشش یک سیم پیچ قرار دارد که وقتی جریان الکتریکی از آن عبور کند گرم می شود. سیم پیچ از موادی که دارای مقاومت خاص هستند ساخته می شود.
در پشت این سیم پیچ یک پنکه کوچک قرار دارد که جریان هوا را از خارج می مکد و آن را به سمت سیم پیچ می فرستد. جریان هوا بعد از اینکه از روی سیم پیچ گذر کرد گرم می شود و سپس به سمت بیرون خارج می شود.
انواع سشوار
سشوارها بر اساس توان و اندازه و ویژگی های مختلفی که دارند به سه دسته خانگی، نیمه حرفه ای و حرفه ای تقسیم می شوند:
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید آبمیوه گیری
مدل های خانگی
این سشوارها دارای توان کم، حرارت کم و سرعت کم هستند و تنظیمات ساده ای دارند که برای سشوار کشیدن عالی توصیه نمی شوند. این سشوارها بیشتر برای خشک کردن موها به کار می روند. سشوارهای خانگی قیمت ارزان تری دارند اما توصیه نمی کنیم به خرید آنها بپردازید زیرا بیشتر شبیه اسباب بازی بچه گانه هستند تا سشوار با عملکرد عالی.
سشوارهای نیمه حرفه ای
این سشوارها دارای سرعت متوسط و حرارت متوسط هستند و تنظیمات کمی بیشتر از سشوارهای خانگی دارند. این سشوارها قیمت متوسطی دارند.
سشوارهای حرفه ای
سشوارهای حرفه ای تمام چیزی هستند که یک فرد به آن نیاز دارد. برخی افراد فکر می کنند چون آرایشگر حرفه ای نیستند به این نوع سشوار نیز نیازی ندارند و خرید آن ها هزینه اضافی می باشد اما این موضوع اشتباه است. سشوارهای حرفه ای به راحتی می توانند موها را حالت دهند و با ویژگی ها و لوازم جانبی مانند یک آرایشگر حرفه ای موها را سشوار کشید و آراسته نمود. با خرید یک سشوار حرفه ای می توان رضایت کامل را به دست آورد.
نحوه تعمیرات سشوار
نحوه تعمیرات سشوار : سشوار وسیله ای است که با استفاده از انرژی الکتریکی باد گرم تولید نموده و در منازل و سالن های آرایش از آن جهت خشک نمودن و حالت دادن به مو استفاده میشود
علیرغم تنوع سشوارها در بازار، در این فصل اهم توجه به اجزاء مشترک سشوار هاست تا بتوانید بدون توجه به مارک یا مدلی خاص به تعمیر هر نوع سشوار بپردازید.
لازم است قبل از پرداختن به مدارهای مختلف، به پاره ای از اجزاء به کار برده شده در سشوار اشاره شود. نحوه تعمیرات سشوار را می توان در دسته آموزش تعمیرات لوازم خانگی قرار داد.
تعمیر ساختمان سشوار
١- بدنه سشوار
بدنه سشوارها را از فلز یا پلاستیک می سازند. نوع فلزی معمولا از جنس استیل انتخاب می شود تا علاوه بر استحکام حرارتی بالا، زیبایی ظاهری را نیز به همراه داشته باشد اما در این نوع بدنه سشوار، همواره خطر اتصال بدنه، مصرف کننده را تهدید می کند در سشوارهای دیگر بدنه را از پلاستیک می سازند تا در صورت برخورد سیم فاز با بدنه، مصرف کننده با خطر جدی مواجه نشود.
متأسفانه جنس نامرغوب این نوع از بدنه ها، آن ها را در برابر حرارت بسیار ناپایدار ساخته و پس از مدت محدودی تغییر شکل می یابند.
٢- دسته سشوار
جنس دسته سشوار را از کائوچو یا انواع مشتقات پلاستیک می سازند تا اولاً در برابر اتصال بدنه، مصون باشد و دوماً وزن سشوار از حد معینی تجاوز نکند.
قسمت عمده ای از مدار در داخل دسته سشوار جای داده شده و علاوه بر آن کلیدها نیز در قسمتی از دسته، تعبیه شده اند. برای آن که سشوار از قابلیت حمل بالایی برخوردار باشد، کارخانجاتی مانند «بیم»، دسته سشوار را به گونه ای می سازند تا در صورت لزوم بر روی بدنه تا شود.
٣- دوشاخه و سیم رابط
دوشاخه و سیم رابط به یکدیگر متصل بوده و دوشاخه پرسی می باشد. نرم سیم کمتر از mm^2 1انتخاب نمی شود تا به راحتی جریان مورد نیاز دستگاه را تامین کند. اکثر تولیدکنندگان سشوار، عایق سیم رابط را ضخیم می سازند تا در برابر ضربات و یا حرارت بدنه دستگاه مقاوم بوده و سریع آسیب نبیند و مصرف کننده را با خطر اتصال بدنه یا برق گرفتگی مواجه نسازد.
۴- موتور سشوار
در سشوار، دو نوع موتور، مورد استفاده قرار می گیرد. اگر موتور از نوع یونیورسال باشد، قطعاً با المنت به صورت موازی بسته می شود زیرا ولتاژ مورد نیاز موتور ۲۲۰ ولت یا به عبارتی همان ولتاژ شبکه است.
از آن جا که موتور یونیورسال وزن سشوار را بالا می برد و از نظر اقتصادی هزینه تولید را افزایش می دهد و نیاز مداوم به سرویس و نگهداری دارد، امروزه به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.
موتورهای ۱۲ ولت که خود به نوعی یونیورسال هستند متقاضیان بیشتری دارند زیرا هزینه تولید را کاهش داده و قیمت محصول در مقایسه با سشوارهایی که موتور یونیورسال دارند به مراتب کمتر است.
از طرفی سشوار وزن کمتری خواهد داشت و می توان آن را در ابعاد کوچکتر تولید نمود از آن جا که این موتورها با جریان مستقیم کار می کنند، مسئله رعایت قطب بندی از اهمیت فراوانی برخوردار است در کنار محل اتصال سیم به یکی از پایه های موتور علامت D دیده می شود. این پایه در واقع جایگاه قطب مثبت خروجی پل دیود و یا دیود پل است. به پایه دوم موتور قطب منفی جریان مستقیم که توسط پل دیود ایجاد می شود، متصل خواهد شد.
البته ممکن است با موتور ۱۲ ولتی مواجه شوید که توسط کارخانه سازنده قطب خاصی بر روی هیچ یک از پایه ها درج نشده باشد. غالبا این دسته از موتورها نیازی به رعایت قطب بندی ندارند ولیکن توصیه می شود توسط آداپتور، ابتدا موتور را در جهتی بچرخانید، سپس قطب های داده شده به موتور را تغییر دهید (رابط های آداپتور را تعویض نمایید( تا موتور در جهت عکس بچرخد.
منظور از این آزمایش، دستیابی به باد بیشتر نیست زیرا موتور در هر جهت که بچرخد توسط فن باد تولید می کند بلکه باید یقین حاصل نمود که موتور برای چرخش در جهت خاصی طراحی نشده است در غیر این صورت، اگر موتور در جهت صحیح خود نچرخد، جرقه زنی روی کلکتور افزایش یافته و موتور می سوزد.
انجام این آزمایش برای موتورهایی که توسط کارخانه رعایت قطب بندی نشده اند الزامی است. دقت نمایید که به هنگام طراحی سشوار ولتاژ بالای ۱۶ ولت به موتور نرسد زیرا عملکرد آن ها با ولتاژ مذکور مطلوب بوده و به ولتاژ بالای ۱۶ ولت شدیداً حساسند. بهترین جریان کششی توسط موتورهای ۱۲ ولت مستقیم ۲ آمپر است و اگر در مداری قرار داده شوند که بر اثر نازل بودن مقاومت، جریانی بیش از ۲ آمپر در آن مدار جاری شود، قطعاً به موتور آسیب می رسد.
تذکر: همان گونه که ذکر شد ولتاژ کاری این موتورها ۱۲ ولت است. بدیهی است، اتصال موتور با المنت باید به صورت سری انجام شود تا چیزی در حدود ۲۰۴ ولت در المنت افت نموده و ۱۶ ولت به پل دیود یا دیود پل برسد. ۱ الى 5 / 1 ولت در دیودها و مابقی ولتاژ در اختیار موتور قرار می گیرد.
۵- کلید سشوار
بدون استثناء می توان گفت در اکثر لوازم خانگی نول مستقیما به مصرف کننده داده شده، فاز از کلید عبور می کند و به مصرف کننده می رسد و به توسط کلید، عملکرد دستگاه کنترل می شود. در سشوار نیز کلید وظیفه مذکور را بر عهده دارد. با عنایت به این اصل کاربرد کلید در سشوارها بسیار متنوع است که به ذکر چند نوع خواهیم پرداخت.
انواع کلید سشوار
الف) کلید دو حالته
و از این کلید در تمامی سشورهای استفاده شده است. البته کاربرد این کلید به سشوار مذکور محدود نشده و در مدل های دیگر نیز به کار رفته است
در پشت کلید دو حالته، دو کنتاکت قرار دارد که یکی به فاز ورودی متصل شده و پایه یا کنتاکت دوم، خروجی فاز است.
ب) کنتاکت سه حالته
در این کلید، یا صفر (حالت خاموش) بین دو وضعیت یک و دو قرار دارد و یا حالت های صفر، یک و دو به ترتیب قرار می گیرند هر دو نوع عموما در سشوارهای جانسون به کار رفته اند.
رعایت این نکته ضروری است که کنتاکت پشت صفر، ورود فاز اصلي مدار است و با فشار حالت I در واقع اهرم اتصال کلید به زیر پایه II متصل شده و آن پایه خروجی فاز خواهد داشت و هرگاه به حالت II فشار وارد آید فاز ورودی به زیر پایه I وصل شده و از آن جا به سوی مصرف کننده حرکت می کند. در صورت عدم توجه به این نکته، مدار سشوار از حالت استاندارد خود خارج می شود، چون با فشار حالت I این سشوارها، دستگاه با توان کم و با زدن حالت II، قدرت دستگاه افزایش می یابد و عملکرد صحیح دستگاه میسر نخواهد شد، مگر به کاربرد کلیدها دقت شود.
ج) کلید تبدیل
در بعضی از سشورها از کلید تبدیل استفاده می شود. این کلید دارای سه کنتاکت است که کنتاکت مشترک همواره به یکی از دو کنتاکت غیر مشترک متصل است.علیرغم تشابه شکل ظاهری این کلید با کلید دو حالته، عملکردی کاملا متفاوت دارد و نباید در عمل به جای یکدیگر قرار گیرند.
۶- دیود سشوار
در مبحث ۱-۱۴ ساختمان دیود و مطالب دیگری در این خصوص آورده شده است. در این فصل به کاربرد دیود در سشوار خواهیم پرداخت.
دیود در سشوار، دو کاربرد متفاوت دارد. گاهی از اوقات دیود پر آمپر پشت کلید جای داده می شود تا در صورت باز بودن کنید، جریان از دیود عبور نموده و یکسوسازی نیم موج شود. به این ترتیب ولتاژ ورودی کاهش یافته و دستگاه ضعیف کار می کند. با بسته شدن کلید، دیود از مدار خارج شده و از آن جا که ولتاژ به طور کامل به دستگاه می رسد عملکرد آن شتاب و قدرت بیشتری خواهد یافت.
قبلا اشاره شد که دیودها دارای شماره هایی هستند که در واقع ولتاژ و جریان نامی آن ها را بیان می کند و کارخانجات سازنده سشوار، از شماره های متنوعی به همین منظور بهره می برند. با این وجود دیودهایی که معرفی شده از کاربرد بیشتری برخوردارند.
قبلا ذکر شد که در اکثر سشوارها، امروزه از موتورهای ۱۲ ولت جریان مستقیم استفاده می شود (تبدیل جریان متناوب به برق یکسو شده تمام موج توسط پل دیود در مبحث ۱-۱۴ شرح داده شده است). از آن جا که ولتاژ و جریانی که در اختیار پل دیود قرار می گیرد کم است، در این قسمت از مدار، دیودهای کم آمپر به کار می روند. معمولاً دیودهایی با شماره های زیر به این منظور انتخاب می شوند.
7- المنت (گرم کننده – هیتر)
وظیفه المنت ایجاد گرما در مسیر باد تولید شده (توسط موتور) می باشد. المنت در واقع سیم گرم نیکل و یا گرم آلومینیوم است که به دور مقوای نسوز پیچیده شده.
کاربرد المنت در سشوارها، در واقع مدارات جالب و متنوعی را به وجود می آورد. به عنوان مثال با کاربرد المنت دو پایه، مدار می تواند از نوع جانسون موازی و یا جانسون سری باشد. المنت سه سیم در سشوارهای با مدار سری – موازی مورد استفاده قرار می گیرد. در این المنت ها R_2 و R_1 عموماً هم اهم هستند. R_1 سری با موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم و R_2 با مجموعه موتور و المنت R_1 به صورت موازی اتصال می یابد.
المنت چهار سیم در سشوارهای دیانا مورد استفاده قرار گرفته است. المنت R_3 به صورت موازی با مجموعه موتور ۱۲ ولت + المنت های R_1 و R_2 بسته می شود. در سشوار هایی که المنت چهار سیم دارند، دیود یکسوساز نیم موج پشت کلید، کاربردی ندارد زیرا کنترل دور موتور به توسط خروج قسمتی از المنت صورت می گیرد.
در برخی از سشوارها، المنت دارای ابعاد و اشکال و همچنین سر سیم های متنوعی است. با این وجود کاربرد آن در مدار، دقیقاً مشابه سایر انواع المنت هاست.
8- ترموستات سشوار
ترموستات در واقع یک کلید اتومات حرارتی است و هر گاه حرارت محیط داخلی سشوار از حد معینی تجاوز نماید، توسط این کلید، مدار برای مدتی قطع می شود و پس از کاهش دما، مجددا ترموستات به حالت وصل باز می گردد.
ترموستات سشوار متشکل از دو کنتاکت اتصال برق ورودی و خروجی و همچنین یک تیغه حساس است، ترموستات همواره در مسیر نول اصلى مدار قرار می گیرد تا با عملکرد خود، برق دستگاه را قطع نماید. با افزایش حرارت داخل دستگاه، تیغه حساس ترموستات انبساط طولی یافته و با جدا شدن از کنتاکت دوم، مانع عبور نول به طرف سایر اجزاء مدار می شود.
کاربرد ترموستات در سشوار هایی که بدنه آن ها از فرآورده های پلاستیکی است ضرورت مضاعفی دارد زیرا بدنه این سشوارها بر اثر گرمای اضافی، سریع تغییر حالت می دهد.
جایگاه ترموستات در مدار، سبب شده است که بروز عیب در این قطعه کل دستگاه را دچار مشکل کند. ترموستات در سشوار قطعه ای قابل تعویض نیست زیرا به بدنه المنت پرچ شده است. در صورت معیوب بودن آن، مجبوريد المنتی را بیابید که مجهز به ترموستات باشد و یا توسط یک قطعه سیم، ترموستات را یکسره نمایید (کنتاکت ورودی را به کنتاکت خروجی متصل سازید). بدین طريق ترموستات از مدار خارج می شود.
9- پروانه فن سشوار
با سوار نمودن یک پروانه سبک بر روی محور موتور، می توان به سادگی باد فراوانی را تولید نمود تا گرمای تولید شده در المنت را به طرف لوله خروجی سشوار هدایت نمود. در صورت هرزگرد شدن پروانه، حرارت المنت به خارج از سشوار راهی ندارد و اگر دستگاه مجهز به ترموستات نباشد، با خطر جدی مواجه خواهد شد.
گاهاً دیده می شود که خروجی یکی از هادی های مدار و در نتیجه برخورد آن با پروانه فن صدای خشنی را به وجود می آورد. حتّی در مواردی، درگیری مذکور، مانع از حرکت موتور خواهد شد که اجباراً می بایست نسبت به رفع عیب مذکور اقدام نمود.
۱۰- سایر قطعات سشوار
امروزه، هر سشوار مجهز به انواع شانه، برس و هدایت کننده های حرارت است که به لوله سشوار متصل می شوند. از آن جا که این قطعات با تعمیر و نگهداری دستگاه ارتباط چندانی ندارند، از پرداختن به عملکرد هر کدام صرفنظر می شود.
انواع سشوار
در مقدمه بحث سشوار، اشاره شد که امروزه تولید سشوار توسط سازندگان مختلف و در طرح ها و مدل های بسیار متنوع صورت می گیرد که اشاره به همه انواع آن از حوصله بحث خارج بوده و در این مختصر نمی گنجد. از آن جا که اصول مشترکی در اکثر آنها رعایت شده به طرح چند نوع سشوار بسنده کرده ایم. البته سعی مؤلف بر آن بوده تا مارک هایی انتخاب شود که از سوی مصرف کنندگان با استقبال بیشتری مواجه بوده اند.
سشوار اینترنشنال
قطعات اصلی تشکیل دهنده این سشوار عبارتند از دو شاخه – سیم رابط – کلید دو حالته جهت کنترل فاز مدار – المنت دو سیم – دیود پر امپر – موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم.
نحوه کار دستگاه به این صورت است که با بسته شدن کلید، فاز وارد مدار شده و پس از المنت و با عبور از دیود پر آمپر یکسوسازی نیم موج می شود تا به موتور که مصرف کننده جریان مستقیم است برق یکسو شده (نیم موج) ارائه گردد المنت و موتور به حالت سری قرار گرفته اند و این امر بدان علت است که موتور با ولتاژ نامی ۱۲ ولت کار می کند و چون با المنت سری است، قسمت اعظم ولتاژ در المنت افت نموده و باقیمانده به موتور می رسد. از طرفی چون برق در مدار یکسوسازی نیم موج می شود، ولتاژ کل مدار تا حدودی کاهش می یابد.
از آن جا که موتور با برق یکسو شده نیم موج در حال کار است و همچنین قبلاً اشاره شد که این نوع برق یکسو شده کیفیت مطلوبی ندارد، عمر مفید موتور کاهش یافته و عملکرد آن چندان رضایت بخش نخواهد بود.
عیب یابی در سشوار
عیب ۱: سشوار اصلاً روشن نمی شود.
در مواردی مشابه حالت فوق الزامیست، عیب یابی را از مبدأ آغاز نمایید یعنی از خود منبع انرژی الکتریکی و سپس بررسی و تست قطعات را تا آن جا که عملکردشان به این عیب مربوط می شود ادامه دهید. قطعا به نتیجه مطلوب خواهد رسید.
علت ۱: پریز برق ندارد.
رفع عیب: دستگاه را از برق جدا کنید و سپس به وسیله قسمت ولتاژ اهم متر، اختلاف سطح الکتریکی پریز را اندازه گیری نمایید. اگر عقربه منحرف نشود مشکل از پریز است و در صورتی که عقربه منحرف شده و ۲۲۰ ولت را نشان دهد، مشکل از قطعه دیگری است که در ادامه شرح داده می شود. در هنگام انتخاب رنج به یاد داشته باشید که نمی توان جهت سنجش ولتاژ برق رنجی کمتر از ۲۵۰ ولت را به کار برد زیرا منجر به آسیب دیدگی دستگاه می شود.
علت ۲: سیم رابط و یا دوشاخه خراب است.
رفع عیب: ابتدا دستگاه را از برق خارج نموده و سپس ورودی برق در داخل دستگاه را از سایر اتصالات جدا سازید. سیم های ورودی به دستگاه را به یکدیگر متصل کنید. در این وضعیت با اتصال رابط های آوومتر (در حالی که رنج بر روی* 1 R تنظیم شده است) به دو شاخه دستگاه، باید عقربه منحرف شده و تقریبا صفر را نشان دهد. در صورت عدم انحراف عقربه باید دو شاخه و سیم رابط، یکجا تعویض شوند زیرا دو شاخه از نوع پرسی است (در عموم سشوارها).
علت ۳: فاز یا نول اصلی در داخل دستگاه دچار مشکل شده
رفع عیب: گاهاً دیده می شود که برق به داخل دستگاه می رسد اما از آن جا که فاز از کلید جدا شده و یا اتفاق مشابهی برای نول صورت گرفته، برق عملاً به مدار الکتریکی سشوار راه نمی یابد که در صورت مشاهده این عیب سیم جدا شده را در نقطه اصلی خود قلع کاری نمایید.
علت ۴: کلید سشوار خراب است.
رفع عیب: معمولاً در اکثر سشوارها، حتی با وجود چند کلید یک کلید به منظور کنترل اصلی دستگاه تعبیه شده است. در صورت خراب شدن این قطعه الکتریکی، دستگاه روشن نخواهد شد. حداقل یکی از سیم های متصل به کلید فوق را از آن جدا نموده، و به توسط آوومتر ( R * 1) به تست آن بپردازید. اگر کلید سالم باشد در حالت بستن کلید عقربه منحرف شده و تقریباً صفر را نشان می دهد و در حالت باز بودن کلید، عقربه بر روی بی نهایت (؟؟؟) خواهد ایستاد. در صورت خرابی کلید، آن را تعویض کنید تا مشکل حل شود.
علت۵: عیب را در خود مدار جستجو کنید.
رفع عیب: پس از بررسی قطعات مذکور به این نتیجه منطقی خواهید رسید که عیب در خود مدار به وجود آمده. اگر مدار مانند از نوع سری باشد، خرابی هر یک از اجزاء مدار به خاموشی مطلق دستگاه می انجامد. این مسئله از عیوب عمده مدار سری است. به عنوان مثال در صورت قطع شدن دیود در مدار به حالت باز در می آید و عیب ۱ بروز خواهد نمود.
در سشوار با مدار سری تست تمامی قطعات الزامی است. اما اگر مدار از نوع سری – موازی است. تنها قطع شدن فاز و یا نول اصلی در داخل مدار می تواند سشوار را دچار خاموشی کامل نماید.
به یاد داشته باشید در برخی از سشوارها از ترموستات استفاده شده و چون جایگاه ترموستات در سر راه نول اصلي مدار است، توجه به صحت عملکرد آن شما را در نتیجه گیری سریع و یافتن عیب یاری خواهد نمود.
عیب ۲: بدنه سشوار در حال کار بسیار داغ می شود اما ترموستات مدار را قطع نمی کند.
علت: کنتاکت های ترموستات به یکدیگر جوش خورده اند.
رفع عیب: اکثر تولیدکنندگان سشوار، جهت حفاظت از بدنه پلاستیکی دستگاه تولید شده، در مدار الکتریکی از ترموستات استفاده می کنند تا هر گاه حرارت از حد معینی تجاوز نمود، توسط این قطعه دستگاه به حالت خاموش در آید. بر اثر رطوبت محیط و حرارت داخل دستگاه، کنتاکت های ترموستات فرسوده شده و در برابر حرارت ناشی از جرقه های قطع و وصل، پایداری خود را از دست داده، در نتیجه دچار جوش خوردگی می شوند.
می توان کنتاکت ها را از یکدیگر جدا نمود و پس از سمباده کاری آن ها، از رفع عیب مطمئن بود اما تجربه نشان داده کنتاکت های جوش خورده، پس از تعمیر مدت زیادی دوام نخواهند داشت و پس از گذشت چند روز، مجدداً به یکدیگر متصل می شوند از این رو بهتر است ترموستات را یکسره کنید زیرا ترموستات قابل تعویض نیست مگر آن که المنت با نوع مشابه خود که مجهز به ترموستات است، تعویض شود.
عيب 3: موتور سشوار در حال کار است اما باد گرم خارج نمی شود.
علت: پروانه هرزگرد شده.
رفع عیب: پروانه های فن از پلاستیک های معمولی ساخته می شوند تا از وزن بسیار کمی برخوردار باشند و به همین دلیل، دوام چندانی نداشته و پس از مدتی به اشکال مختلف تغییر حالت می دهند. در صورت هرزگرد شدن پروانه فن، هرگز از چسب جهت اتصال مجدد آن به محور موتور استفاده نکنید زیرا تعمیر آن را مشکل خواهید نمود. بهتر است فن دیگری را جایگزین آن نمایید که متناسب با قطر محور موتور باشد.
عيب ۴: با بستن کلید مخصوص حرارت اضافی، گرمای سشوار تغییر نمی کند.
علت 1: المنت حرارت اضافی قطع شده.
رفع عیب: دستگاه را از برق جدا کنید و پس از باز نمودن بدنه سشوار، توسط آوومتر، اهم المنت موازی را بسنجید. اگر عقربه منحرف نشد، المنت قطع شده است. توصیه می شود از گره زدن نقاط پاره شده به یکدیگر پرهیز کنید زیرا اتصالات المنت به این شکل از دوام چندانی برخوردار نخواهد بود. بهتر است المنت را با نوع مشابه خود تعویض کنید.
علت ۲: به المنت موازی برق نمی رسد.
رفع عیب: اگر در اندازه گیری اهم المنت موازی، متوجه صحّت آن شدید، بدون شک به المنت برق نمی رسد که این مشکل یا از جدا شدن سیم متصل به المنت موازی است و یا خرابی کلید مربوطه. ابتدا به صحت اتصالات المنت بپردازید و در صورت مثبت بودن این بررسی، کلید را توسط اهم متر تست نمایید.
اگر با بسته شدن کلید عقربه به طرف صفر و در حالت باز بودن کلید بر روی بی نهایت ایستاد کلید سالم است، در غیر این صورت مشکل از کلید است. در تست کلید و یا هر قطعه دیگر، بهتر است حداقل یکی از سیم های آن را جدا نمایید.
عیب ۵: با بستن کلید، المنت داغ می شود اما در سشوار باد تولید نمی شود.
این عیب تنها می تواند در سشوارهای موازی و یا سشوارهایی که دارای مدار سری – موازی هستند به وجود آید که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت. لازم است توضیح داده شود که در مدار سری قطع المنت و یا خرابی هر کدام از قطعات دیگر مدار، کل دستگاه را خاموش نموده و به همین جهت عیب مورد نظر در سشوارهای سری هرگز به وجود نمی آید.
علت ۱: قسمت سری سشوار آسیب دیده است.
رفع عیب: این علت به یکی از سشوارهای سری – موازی مانند اشاره دارد. در واقع المنتی که داغ می شود، المنت موازی است و مستقل از قسمت سری مدار عمل می کند اما از آن جا که موتور در قسمت سری قرار دارد، تمامی اجزاء مدار سری حتی خود موتور می بایست کنترل شود تا قطعه یا قطعات معیوب شناسایی شده و نسبت به رفع عیب اقدام شود.
علت ۲: مدار از نوع موازی است و موتور معیوب شده.
رفع عیب: همان طور که در شکل دیده می شود، از آن جا که مدار، به طور کامل موازی است در صورت آسیب دیدن موتور، المنت داغ می شود و به دستگاه آسیب می رساند جهت عیب یابی و رفع عیب موتور به و مراجعه نمایید.
عیب۶: صدای خشنی از سشوار (به هنگام کار) شنیده می شود
علت ۱: یکی از سیم های مدار با پروانه فن درگیر شده.
رفع عیب: بدنه دستگاه را باز کنید و سیمی را که از جای خود خارج شده، به محل واقعی خود بازگردانید تا مشکل رفع شود.
علت ۲:فن با بدنه درگیر شده
رفع عیب: معمولاً حرکت جزیی موتور از محل استقرارش می تواند عیب مذکور را ایجاد نماید. بدنه سشوار را باز کنید و اتصالات موتور را بررسی نموده و پیچ ها را به اندازه کافی سفت کنید تا مشکل دستگاه رفع شود.
علت ۳: زغال های موتور بیش از حد کوتاه شده اند.
رفع عیب: در صورت کوتاه شدن زغال ها، جرقه زنی موتور افزایش یافته و حرکت رفت و برگشت زغال ها و برخوردشان با کلکتور صدای شدیدی را ایجاد می کند. باید زغال ها تعویض شوند و قبل از جاگذاری زغال جدید، سطح آن ها را هلالی کنید تا در اثر سایش روی کلکتور، موجب کثیفی آن نشوند.
علت ۴: یاتاقان های موتور خراب شده اند.
رفع عیب: در صورت خراب شدن یاتاقان ها، هسته فلزی آرمیچر با کفشک های قطب درگیر شده و در نتیجه این درگیری صدای خشتی ایجاد می شود. بنابر این تعویض قطعه ها (یاتاقان های ماسورهای) الزامی است.
عیب ۷: کلید در حالت روشن قرار گرفته، اما سشوار پس از چند لحظه روشن بودن خاموش می شود و به طور خودکار روشن شده، مجددا خاموش می شود و …
علت: ترموستات خراب است.
رفع عیب: این عیب تنها در سشوارهایی رخ می دهد که مجهز به ترموستات هستند و تحریک ترموستات است که منجر به باز شدن آن و در نتیجه خاموشی دستگاه خواهد شد. یا عیب از ترموستات است (صفحه حساس ترموستات با کوچک ترین گرمایی تحریک می شود) و یا عیب از موتور، که باد ضعیفی تولید می کند و با بالا بردن حرارت محیط داخل سشوار، ترموستات مدار را قطع می کند.
توصیه می شود که ابتدا ترموستات را از مدار خارج کنید و عملکرد دستگاه را بدون آن بررسی کنید. برای خارج کردن ترموستات از مدار، می توانید توسط سیمی، ابتدا و انتهای آن را به یکدیگر متصل نمایید.
بعد از خروج ترموستات سشوار را روشن کنید. اگر المنت ها پس از مدت کوتاهی بیش از حد داغ شدند، موتور نیم سوز است و باید تعویض شود زیرا نمی تواند به اندازه کافی باد تولید کند. اما اگر وضعیت کار دستگاه عادی است، مشکل از ترموستات است که باید تعویض گردد یا به عبارتی باید المنتی را مجهز به ترموستات بیابید که با مختصات المنت فعلی متناسب باشد زیرا ترموستات بر روی قسمتی از المنت تعبیه می شود و قابل تعویض نیست.
عیب ۸: از سشوار باد سرد خارج می شود.
علت: مشکل از المنت است.
رفع عیب: این عیب تنها در سشوارهایی با مدار موازی دیده می شود چون در مدارهای سری و یا سری – موازی، قسمتی از المنت با موتور سری است بنابراین همواره تولید باد با گرمای آن قسمت از المنت سری همراه است و در نتیجه نمی تواند سرد باشد.
در مدار موازی با المنت پاره است که در اندازه گیری اهم(R * 1) مشخص می شود و یا یکی از اتصالات المنت از آن جدا شده اند که باید مجدداً در وضعیت خود نصب شود.
عیب ۹: به محض روشن شدن سشوار المنت ها بیش از حد داغ می شوند.
علت: موتور معیوب است.
رفع عیب: همان طور که در بحث های قبلی اشاره شد همواره مقدار باد تولید شده توسط موتور با گرمای المنت ها متناسب است و در صورت بر هم خوردن این تعادل، عملکرد دستگاه رضایت بخش نخواهد بود. عیب ۹ در موردی دیده می شود که به واسطه نیم سوز شدن موتور، باد تولید شده کاهش یابد. در این وضعیت المنت ها همه گرمای خود را به خارج از سشوار نمی فرستند و بیش از حد داغ می شوند. موتور را با نوع مشابه خود تعویض نمایید. در سشوارهایی که مجهز به موتور یونیورسال هستند می توان به رفع عیب کامل موتور پرداخت.
عیب۱۰: با بستن کلید تغییر ولتاژ، در عملکرد سشوار تغییری حاصل نمی شود.
علت ۱: کلید خراب است.
رفع عیب: یکی از سیم های کلید را از آن جدا کنید و پس از تست کلید، در صورت خرابی، آن را تعویض
نمایید.
علت ۲: دیود اتصال کوتاه نموده است.
رفع عیب: دیود را توسط آومتر (R * 1) تست کنید. در صورت سالم بودن دیود با اتصال آومتر به پایه های آن، عقربه منحرف شده و صفر را نشان می دهد. با تعویض رابط های آومتر، عقربه باید بر روی بی نهایت بایستد. در غیر این صورت دیود را با مشابه خود تعویض کنید.
علت ۳: المنت مختص تغییر ولتاژ قطع شده است.
رفع عیب: همان طور که در دیده می شود با خروج المنت و یا قرار گرفتن این المنت در مدار عملکرد موتور تغییر می کند. در این سشوار با پاره شدن المنت موتور فقط با یک سرعت کار می کند برای رفع عیب المنت را تعویض کنید.
کلام آخر…
ما در این مقاله سعی کردیم انواع سشوار را به شما معرفی کنیم. همچنین روش های عیب یابی سشوار را به شما آموزش دهیم و اجزای تشکیل دهنده سشوار را به اختصار توضیح دادیم . امیدوارم این مقاله برای شما مفید باشد.
